Indywidualny przedsiębiorca a konsument
Kodeks Cywilny do pewnego czasu nie przewidywał specjalnej ochrony dla przedsiębiorców dokonujących zakupu w transakcji z drugim przedsiębiorcą. Umowy pomiędzy nimi mogły być kształtowane w dowolny sposób. W niektórych sytuacjach jednak osoba prowadząca własną działalność może być traktowana jak konsument.
W czerwcu 2020 roku weszły w życie przepisy dotyczące uprawnień osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Zmiany te zostały wprowadzone ustawą z dnia 31 lipca 2019 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych.
Definicje przedsiębiorcy i konsumenta znajdują się w polskim prawie cywilnym, konkretniej regulacje ich dotyczące zawierają art. 22 oraz art. 43. Zgodnie z art. 22 (1) Kodeksu Cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej, która nie jest związana bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorca to natomiast osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Konsumentem może być zatem wyłącznie osoba fizyczna. Może ona prowadzić własny biznes, jednak czynności, których osoba ta dokonuje, nie mogą być związane z prowadzonym biznesem. Zgodnie z przytoczonymi definicjami więcej podmiotów może być przedsiębiorcami niż konsumentami. Fakt, że jakaś osoba prowadzi własną działalność nie oznacza, że nie będzie ona mogła być nigdy traktowana jako konsument. Konsumentem nie będą mogły natomiast zostać osoby prawne i podmioty prawne inne niż osoby fizyczne.
Szczególna ochrona konsumentów wynika z faktu, że są to słabsze podmioty prawa cywilnego. Przedsiębiorcy to natomiast podmioty lepiej zorganizowane, które posiadają większy kapitał. W związku z tym faktem konsumenci w prawie mają zagwarantowaną większą ochronę. Więcej informacji dotyczących prawa gospodarczego oraz regulacji z nim związanych znajdziesz pod adresem https://smadwokaci.pl/obszary-praktyki/prawo-gospodarcze/.
Regulacje przed zmianami i po zmianach
Przedsiębiorcy przed zmianami mogli korzystać z rękojmi w ograniczonym zakresie. Zmiany zwiększają zatem ochronę konsumencką, ponieważ zostaje nią objęta również wybrana grupa przedsiębiorców. Ochrona osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą ulega zatem zwiększeniu.
Do czasu wprowadzenia przepisów przedsiębiorca, który kupił dany towar na fakturę, np. lekarz, który zakupił ekspres do kawy do swojego gabinetu, traktowany był jak ekspert również w zakresie ekspresów do kawy. Ze względu na to istniała możliwość wyłączenia odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi. Zmiana w prawie powodująca zwiększenie ochrony konsumenckiej ma na celu rozszerzenie ochrony osób, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą. Do kodeksu cywilnego wprowadzono nowe przepisy, zgodnie z którymi wprowadzono 2 typy transakcji. Są to transakcje zawodowe, które stanowią kategorię związaną z zakupem usług i produktów, które potrzebne są do prowadzenia działalności gospodarczej i związane z nią. Transakcje niezawodowe to natomiast te transakcje, które obejmują produkty, które nie wiążą się bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej przez stronę kupującą. W przypadku transakcji niezawodowych jedna ze stron traktowana jest na równi z konsumentem, przez co przysługuje jej podobna ochrona.
Indywidualny przedsiębiorca będzie zatem cieszył się taką samą ochroną jaką mają konsumenci w zakresie rękojmi za wady, a także klauzul niedozwolonych, umów zawieranych na odległość i umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa. Przedsiębiorca, który traktowany jest jak konsument zyskuje gwarancję zakazu umieszczania w umowach klauzul abuzywnych, które są niedozwolone w umowach z konsumentami. Zyskuje również szersze prawo rękojmi.
Indywidualny przedsiębiorca – warunki
Aby przedsiębiorca mógł cieszyć się taką samą ochroną jak konsument konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Zgodnie z pierwszym z nich przedsiębiorca ten musi być osobą fizyczną, która indywidualnie prowadzi działalność gospodarczą, która musi zostać zarejestrowana w Ewidencji Działalności Gospodarczej, prowadzonej przez urząd gminy. Drugim warunkiem jest zastrzeżenie, że czynności prawne, których podmiot ten dokonuje nie mogą być bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Wprowadzone zmiany mają jednak pewne wady. Przedsiębiorca, który traktowany będzie jak konsument, nie będzie jednak mógł ubiegać się o pomoc u Rzecznika Konsumenta ani Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Instytucje te są dostępne dla konsumentów w rozumieniu Kodeksu Cywilnego. Dodatkowo regulacje dotyczące traktowania indywidualnych przedsiębiorców jak konsumentów ograniczają swobodę regulowania umów, co może być niekiedy uciążliwe dla stron. Osoby prowadzące np. sklepy internetowe będą musiały zaktualizować regulaminy oraz zasady sprzedaży, uwzględniając w nich informacje o prawie odstąpienia od umowy przez przedsiębiorców traktowanych jak indywidualni konsumenci.